2009 r. - Obrona Grochowa

Miłośników historii, mieszkańców Warszawy i nie tylko, ale szczególnie młodzież, organizatorzy zapraszają na żywą lekcję patriotyzmu.

26 września 2009 r. na terenie Dzielnicy Praga Południe odbędzie się impreza plenerowa przedstawiająca inscenizację historyczną "Obrona Grochowa 1939 r.:

W inscenizacji wezmą udział grupy rekonstrukcji historycznej w postaci polskich i niemieckich oddziałów piechoty i taborów, wspartych autentycznymi pojazdami pancernymi i bronią artyleryjską z ówczesnych lat. Inscenizacja odbędzie się w miejscu osławionej " Reduty Skrzyżowanie" przy ul. Waszyngtona, to jest na byłej linii obrony 21. Pułku piechoty "Dzieci Warszawy", dowodzonego przez pułkownika Stanisława Sosabowskiego.

"Obrona Grochowa 1939 r." ma na celu uczczenie 70 Rocznicy Wybuchu II Wojny Światowej jak i przypomnienie mieszkańcom Pragi Południe, iż przez jej teren przebiegał fragment pierwszej linii obrony prawobrzeżnej Warszawy.
Celem inscenizacji jest wyraźne podkreślenie znamiennego faktu, że jedna z kluczowych pozycji obrony Pragi Południe, z głównym punktem oporu umiejscowionym w rejonie skrzyżowania Al. Waszyngtona z ul. Międzyborską, nigdy nie została przez Niemców zdobyta. Dla polskiej obrony wspomniana pozycja miała podstawowe taktyczne znaczenie, ponieważ blokowała aleję Waszyngtona, zamykając Niemcom drogę wiodącą ze wschodnich peryferii do mostu Poniatowskiego. Mimo nieustannych ataków, bombardowań lotnictwa szturmowego i ognia artyleryjskiego, tamże zatrzymane były wszystkie niemieckie próby opanowania Saskiej Kępy, a tym samym dotarcia ich oddziałów do linii Wisły na wysokości centralnych dzielnic lewobrzeżnej Warszawy.

Organizowanie inscenizacji w celu uczczenia ważnych wydarzeń historycznych,
na terenie Dzielnicy stało się tradycją. W latach 2005 - 2007 miały miejsce trzy wielkie inscenizacje bitwy o Olszynkę Grochowską, a w 2008 r. inscenizacja "Bitwa ze Szwedami z 1656 r." Za każdym razem brały w nich udział setki uczestników,
a obserwowały je tysiące widzów.

Organizatorami imprezy są:
Urząd Dzielnicy Praga Południe m. st. Warszawy
Wojskowa Akademia Techniczna
Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Centrum Promocji Kultury w Dzielnicy Praga Południe m. st. Warszawy

Program:
18.00 - Odsłonięcie tablicy poświęconej pamięci gen. Stanisława Sosabowskiego na budynku CPK

18.30 - 20.00 Inscenizacja historyczna "Obrona Grochowa 1939 r." u zbiegu
ul. Grochowskiej i Grenadierów.

Imprezy towarzyszące w CPK, ul. Podskarbińska 2:
11.00 - 20.00 Wystawa fotogramów: "Wrzesień 1939 r. Rozbiór Polski" Wystawa sprzętu wojskowego Kiermasz książek historycznych

godz. 11.00 Sala widowiskowa CPK/ ul. Podskarbińska 2/ wstęp wolny
Chrzest bojowy (Feuertaufe), 1940, 84 min., reż. Hans Bertram
Pełnometrażowy film dokumentalny z agresji hitlerowskich Niemiec na Polskę. Obraz powstał w oparciu o materiały nakręcone przez członków Kompanii Propagandowych Luftwaffe podczas wojny z Polską jako sugestywna ilustracja hitlerowskiej "wojny błyskawicznej" i apoteoza czynów bojowych niemieckiego lotnictwa pod rozkazami Marszałka III Rzeszy Hermanna Göringa. Propagandowy charakter filmu nie umniejsza jego wagi jako dokumentu. Szczególne wrażenie robią sceny bombardowania polskich miast, zniszczonego Sochaczewa, pobojowiska bitwy nad Bzurą, płonącej Warszawy.

godz. 13.00 Sala widowiskowa CPK/ ul. Podskarbińska 2/ wstęp wolny
Wyzwolenie (Oswobożdienije), 1940, reż. Ołeksandr Dowżenko
W 1939 roku Ołeksandr Dowżenko, ukraiński reżyser znany ze swoich nowatorskich dzieł filmowych utrzymanych w poetyce impresjonistycznej, przygotowywał się do realizacji epickiego obrazu "Taras Bulba". Kiedy 17 września 1939 roku Armia Czerwona wkroczyła na tereny Ukrainy Zachodniej, reżyser przerwał pracę i pojechał do Lwowa, by nakręcić film o "zjednoczeniu Ukrainy". Efektem jego podróży po Galicji
i Bukowinie jest "Wyzwolenie" - film wymazany ze współczesnej historii filmu ukraińskiego i usunięty przez Dowżenkę z jego oficjalnej filmografii.
Film wpisuje się w kanon stalinowskiego kina przedstawiającego ujęcia szczęśliwych ludzi, świętujących wyzwolenie spod Polskiej okupacji i nadejście długo oczekiwanej świetlanej ery komunizmu.

20.00 - 22.00 Koncert Pieśni Żołnierskich /wstęp wolny


"OBRONA GROCHOWA - WRZESIEŃ 1939"

Rys historyczny. W 2009 r. mija okrągła 70 rocznica obrony Warszawy przed Niemcami. Już 8 września 1939 r., w osiem dni od rozpoczęcia przez III Rzeszę inwazji na Polskę do obrzeży Warszawy dotarły oddziały niemieckiej 4 Dywizji Pancernej. Początkowo obronę stolicy organizował gen. bryg. Walerian Czuma. W dniach 8 i 9 września czołgi
i piechota zmot. 4 DPanc. od strony Ochoty i Woli (ul. Grójecka i Wolska) zaatakowały Warszawę niejako z marszu, ale Niemcy się przeliczyli i ten atak został krwawo dla Wehrmachtu odparty. W dniach 13-15 września miasto zostało całkowicie okrążone. Stefan Starzyński komisaryczny prezydent miasta i komisarz cywilny jego obrony odmówił ewakuacji wraz z rządem i stanął na czele cywilnej obrony Warszawy.
Na mocy rozkazu Naczelnego Wodza Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego - została powołana Armia Warszawa pod dowództwem gen. Juliusza Rómmla. Obroną prawobrzeżnej części stolicy "Warszawa-Wschód" dowodził początkowo płk Julian Janowski, później gen. Juliusz Zulauf.


14 września 1939 r. dowództwo odcinka obrony "Grochów" (obejmującego znaczną część dzisiejszej Dzielnicy Praga Płd.) objął płk Stanisław Sosabowski, który w tym czasie dowodził warszawskim (stacjonującym przed wybuchem wojny w Cytadeli Warszawskiej) 21 Pułkiem Piechoty "Dzieci Warszawy". Punkt dowodzenia Sosabowskiego mieścił się na starej Pradze przy ul. Jagiellońskiej 4 w fabryce "Motolot". Pod Pragę podeszły cztery dywizje niemieckie. Natarcie ich doprowadziło do opanowania Wału Gocławskiego, co dało przeciwnikowi doskonały wgląd w pozycje polskie. Równocześnie Wehrmacht przeprowadził natarcie wzdłuż
ul. Grochowskiej siłami 11 Dywizji Piechoty. Oprócz (wykrwawionego w bojach poza Warszawą) 21 PP, Sosabowski dysponował dwoma batalionami 336 PP rez.
i dywizjonem artylerii. Miał on nie dopuścić Niemców do mostów: Poniatowskiego
i Kierbedzia. Grochów został przecięty barykadami i okopami, przy ul. Międzyborskiej
i Al. Waszyngtona znajdowała się duża reduta ziemna, stanowiąca wysunięty punkt oporu. Przy ul. Mińskiej 25 na Kamionku mieściła się fabryka amunicji (czynna) "Pocisk", która bardzo przydała się obrońcom. Walki zaczęły się 15, polskie działka ppanc. Bofors (kalibru 37 mm) wyeliminowały dwa niemieckie czołgi. Niemcy zajęli część Grochowa, ale nie posunęli się dalej. W nocy z 16 na 17 major Stefan Obrębowski poprowadził wypad do Wawra, niszcząc dwa niemieckie pojazdy sztabowe i samochód panc. 17 września Polacy kontratakowali - wzięli 130 jeńców (w tym zastępcę dowódcy 23 pułku 11 DP Wehrmachtu) i kilkanaście karabinów masz., odzyskali również większość wcześniej utraconego terenu. Niemcy zaczęli systematycznie ostrzeliwać i bombardować Grochów, chcąc "zmiękczyć" jego obronę oraz szturmować małymi grupami piechoty i saperów poszczególne budynki. 25 i 26 września naloty lotnicze i bombardowanie artyleryjskie osiągnęły szczyt. I choć obrona odcinka "Grochów" prowadzona była bardzo dobrze, Warszawa 28 września musiała skapitulować.

Podczas wrześniowego boju o stolicę Polski zginęło w sumie 6 tys. polskich żołnierzy
i ok. 20 tys. cywili, ponad 10% zabudowy legło w gruzach. Płk Sosabowski pożegnał się z każdym z 5 swoich batalionów, zatwierdził 200 Krzyży Walecznych dla 21 PP, dziesięciu żołnierzy w tym dowódca otrzymało krzyże Virtuti Militari (również sztandar 21 PP "Dzieci Warszawy" został udekorowany tym wysokim odznaczeniem).

Autorami zdjęć są Robert Sawicki i Arek Drygas